Saturday, May 29, 2010

NGRITJA DHE KOLAPSI I TEKNOLOGJISË DHE LIBERAL DEMOKRACISË!

Njeriu e “krijoi” teknologjinë që t’i shërbejë atij, ndërkaq ajo e tradhtoi, e shndërroi në vegël dhe e bëri rob të saj!

Intensifikimi i inovacioneve tekniko-teknologjike në një të ardhme, mbase edhe jo të largët, lehtë mund të bëhet faktori relevant i revoltimit të masave, të cilat, të frustuara me gjendjen kaotike, të pabarabartë, robotizuar, denatyralizuar e dehumanizuar, përfundimisht do të ngrihen t’i qërojnë hesapet me teknologjinë e robotizuar dhe rrjedhimisht edhe me Liberal-Demokracinë, produkt i së cilës ishte prodhimi i shfrenuar dhe fare i pa seleksionuar.

Ç’lidhje mund të ketë mes Liberal-Demokracisë dhe teknologjisë? - me të drejtë mund të pyesin të gjithë ata që nuk e kanë pasur të njohur ndërlidhjen e mëhershme kazuale të tyre. Ndërkohë antipodi i këtyre njerëzve, me të lexuar titullin e këtij shkrimi mund të ketë ngjarë se e kanë “nuhatur” edhe përmbajtjen e tij.
Megjithatë, padyshim se ekziston një dallim qenësor, i natyrës shkak-pasojë, që manifestohet me ndërrimin e roleve, ku shkaku zë vendin e pasojës dhe anasjelltas!
Ndërsa në shekullin XX, veçanërisht në fillimin e gjysmës së dytë të tij, Liberal-Demokracia me politikat e saj të tregut të lirë ia hapi rrugët më shumë se që duhej kompanive e korporatave tekniko-teknologjike, që të prodhojnë pa reshtur, e pothuajse pa farë kriteri e kontrolli - në të ardhmen domosdoshmërisht do të ketë ndërrim pozicionesh. Këto kompani me prodhimet e zbulimet e tyre enorme që po i plasojnë në treg, do të ndikojnë në mënyrë indirekte të sfidohet dhe përfundimisht të rrënohet sistemi Liberal-Demokrat, që po e mundëson prodhimin e pakontrolluar të kapitalistëve.
Liberal-Demokracia po e mundëson ngritjen e vrazhdë të teknologjisë së robotizuar, ndërkohë kjo e fundit këtij sistemi gradualisht po ia përgatit terrenin e kolapsit.

Për më tepër, nëse vazhdohet me këtë ritëm të zbulimeve teknologjike, përfundimisht bota pothuajse e tëra do të robotizohet, veçanërisht ajo perëndimore dhe si rezultat njeriu, si asnjëherë më parë, do të dehumanizohet, duke i humbur ndjenjat për familjen dhe shoqërinë; Zotin e shpirtin; traditën e kulturën; moralin, nderin, respektin e kështu me radhë, derisa të mos i mbetet asnjë vlerë e vetme. Në një gjendje të tillë, kaotike shoqërore, njerëzit do të zhvishen edhe nga ky solidaritet i pakët që u ka mbetur, i cili do të zëvendësohet me idetë e pikëpamjet multiraciste, egocentriste, diskriminuese, shtypëse dhe, për më keq se kaq, do të mund të fillojnë të manifestohen në praktikë sintagmat e njohura të Hobsit, “Njeriu për njeriun është ujk” dhe “Lufta e të gjithëve kundër të gjithëve”.
Masat do të rebelohen pikërisht për shkak të reduktimit të punëtorëve dhe jetës pa shije, të dehumanizuar.

Në këtë kontekst, vlen të citohet njëri prej pionierëve të Revolucionit Borgjez Francez, mendimtari i shquar i shekullit XVIII - Zhan Zhak Ruso, i cili ishte konsekuent në idetë e tij për kthimin tek natyra dhe kritikën që ia bënte civilizimit.
Zhvillimi i shkencës dhe i artit, për Rusoin, jo që nuk i kontribuoi shoqërisë, por, përkundrazi e përkeqësonte gjendjen ekzistuese të atëhershme. Qytetërimi është johuman, iluzor, i zbrazët dhe i dëmshëm, thoshte Ruso, dhe pikërisht për këtë arsye, mendonte ai, imperativi kryesor për shpëtimin e shoqërisë duhet të jetë kthimi tek natyra, kthim i cili do të çlironte njeriun nga pabarazitë politike, si epërsi që gëzojnë disa individë mbi kurrizin e të tjerëve. Megjithatë, idenë e Rusoit për kthimin tek natyra, nuk duhet ta kuptojmë ashtu siç e keqkuptonte bashkëkohësi i tij Volteri, i cili në letrën që i shkroi Rusoit, ndër të tjera shkruante: “leximi i librit tuaj do të ngjallë te dikush nevojën të ecë me katër këmbë”, mbase as ashtu siç do të mund ta kuptonte edhe vet Rusoi. Me kthimin tek natyra Rusoi nënkuptonte se shoqëria e re qytetare duhet t’i ruajë disa atribute esenciale të gjendjes natyrore. Me këtë aludonte në lirinë natyrore, e cila nuk mund t’i cenohet askujt, përveç në rastin kur njeriu e keqpërdor atë, si kërcënim për lirinë e tjetrit.

Vetëm një Zot e di se ç’do të ndodhë në të vërtetë, por meqë parashikimet nuk janë të ndaluara të bëhen, unë po i jap të drejtën vetes të parashikoj të ardhmen e sistemeve politike, me shpresën se parashikimi im nuk do të realizohet asnjëherë, ndërkaq realizimi i pjesshëm i këtij parashikimi është më mirë të mos ndodhë fare.
Pas këtij kolapsi të teknologjisë dhe Liberal-Demokracisë, mbase mund të vinë në shprehje sisteme totalitare, të cilat askush nuk i dëshiron, por që në një situatë të tillë, një sistem autoritativ, jo autoritar apo totalitar, ndonëse i shoqëruar me ndonjë element të tyre - do të bëhet i domosdoshëm. Apo thënë më saktë, ajo strukturë politiko-shoqërore që do të jetë më e organizuar dhe e cila e realizon një revolucion të tillë, të paparë ndonjëherë në historinë e njerëzimit, do të jetë kandidat potencial për udhëheqjen e atij vendi ku kolapson Teknologjia dhe Liberal-Demokracia.
Qeveritë dhe kompanitë transnacionale do t’i kenë vetëm dy mundësi për dalje nga kriza: ose duhet ta asgjësojnë tërë teknologjinë e robotizuar, si pasojë e të cilës, ekstremisht do të reduktohet numri i punëtorëve në përgjithësi dhe nëpunësve administrativ, ose duhet që t’i ofrojnë shërbime popullit pa punuar fare, në mënyrë që mos të lejojnë që ata të revoltohen ndaj kompanive dhe shtetit Liberal-Demokrat, i cili me indiferencën karshi prodhimit të shfrenuar kapitalist, në mënyrë indirekte e solli sistemin në një gjendje të tillë para kolapsit.
Supozojmë se opsioni i dytë do të aplikohet nga udhëheqësit Liberal Demokrat. Në atë rast përveçse jeta do të bëhej tërësisht monotone, si rezultat i së cilës mund të shfaqet një krizë shpirtërore, pikërisht pse pothuajse çdo gjë është robotizuar përveç shpirtit, edhe ata pak punëtorë që i vënë në funksion makinat, industritë dhe teknologjitë prodhuese robotike do ta rishikojnë statusin e tyre të nëpunësit apo punëdhënësit, të cilët me të drejtë mund të pyesin: “nëse shumica e njerëzve po jetojnë pa punuar, dhe këtë pikërisht si rezultat i punës tonë, pse atëherë duhet të punojmë ne”. Ju paguheni nga kompanitë shumë më shumë - u thotë dikush. Por ç’ju duhet paga me e lartë, kur edhe ata që fare nuk punojnë i kryejnë të gjitha shërbimet e nevojshme, duke mos e përjashtuar edhe luksin në raste të caktuara, dhe këtë krejt si rezultat i punës së të tjerëve. Ndërkohë, egoja, këtyre të fundit, u thotë se ju nuk keni pse të punoni për të tjerët, ashtu siç të tjerët nuk kanë pse të punojnë për ju. Këtë për faktin se në një situatë të tillë, individualizmi dhe egoizmi kanë arritur në stadin më të lartë të mundshëm.

Përfundimisht, Liberal Demokracinë nuk duhet ta kuptojmë ashtu siç janë duke e keqkuptuar vet liberal demokratët, por ta kuptojmë ashtu siç Giovani Sartori, ndonëse jo domosdoshmërisht e kuptonte ashtu siç njëmend duhet të kuptohet, por të paktën e pohonte në librin “Ç’është Demokracia” ashtu siç në praktikë duhet të manifestohet, se: “Liria kërkon kufij, kurse shthurja është një shfrenim që shkatërron lirinë”.


Muhamet Krasniqi,
student i Departamentit
të Sociologjisë - UP

Friday, January 22, 2010

IMPERIALIZMI NËN VELLON E GLOBALIZIMIT!

IMPERIALIZMI NËN VELLON E GLOBALIZIMIT!
(Parahistoria në histori)

Diskriminimi, shfrytëzimi, shtypja, segregacioni dhe luftërat kanë ekzistuar pothuajse gjatë gjithë historisë së dokumentuar të njerëzimit, ndërsa vetëm trajta e tyre ka ndryshuar epokë pas epoke.

Ndërsa sistemi shtypës skllavopronar u zëvendësua nga feudalizmi, këtë të fundit e zëvendësoi kapitalizmi, i cili në qarqe të ndryshme botërore perceptohet si sinonim i imperializmit.
Ndërkaq në epokën e postmodernizmit, rolin të cilin dikur e luanin skllavopronaria, aristokracia, perandoritë, feudalizmi e kolonializmi, sot globalizimi e aplikon në mënyrë të përkryer, “njerëzore”, “humane”.
Katër sferat përmes të cilave zhvillohet globalizimi janë: sfera ekonomike, politike, kulturore dhe ushtarake.

Në botën e globalizuar, që udhëhiqet nga klane të fshehta botërore, mbi shtetet e ashtuquajtura “vendet në zhvillim” - (term që ka hyrë në përdorim kah mesi i shek XX – për të reflektuar pozitivisht tek të shtypurit) shfrytëzimi i resurseve natyrore e njerëzore nuk është i nevojshëm të bëhet ushtarakisht, e duke ushtruar dhunë konkrete, mbase edhe këtë globalistët e aplikojnë aty ku platformat “e buta” ju dështojnë.
Jemi dëshmitar se sot metodat për shfrytëzimin e qenies njerëzore, në krahasim me të kaluarat janë sofistikuar tej mase, gjë që ka ngjallur shqetësime tek popullsia e vendeve jo të industrializuara, ngase disa prej tyre, pikërisht pse pengohen nga “peshqit e mëdhenj” e kanë të vështirë ta bindin masën për dëmet që i sjell globalizimi, krahas disa dobive, ndërsa disa të tjera as që tentojnë ta bindin atë, ngase paraprakisht i janë nënshtruar globalistëve.

Përderisa në botën e globalizuar mund të shfrytëzohesh në mënyrë moderne e tinzare, nuk paraqitet nevoja që të kolonizohesh territorialisht përmes ekspansionit ushtarak. Rolin e ushtrisë sot e ushtron ekonomia, politika, teknologjia, kultura dhe më e rëndësishmja, mediet, të njohura si pushteti i katërt shtetëror, përmes të cilave pushtetarët manipulojnë me opinionin publik.
Siç thoshte njëri prej përfaqësuesve kryesorë të Shkollës së Frankfurtit (Teorisë Kritike) – Herbert Marcuse: “Teknologjia shërben për të krijuar forma të reja, më efektive dhe më të këndshme të kontrollit shoqëror dhe të kohezionit shoqëror”.

Sot shoqëritë kapitaliste perëndimore, përmes globalizimit i shfrytëzojnë vendet joperëndimore në mënyrën më perfide të mundshme. Pothuajse të gjitha resurset na shfrytëzojnë, e pastaj pikërisht përmes shfrytëzimit të tyre, perëndimorët mburren kinse na ndihmojnë. Sa të marrë që janë,... mbase kjo marrëzi atyre ju bën dobi, dhe do ta shprehin deri atëherë kur do të zgjohemi nga kjo amulli.

Imperializmi si faza më e lartë e kapitalizmit u shërben shteteve industriale-kapitaliste për të instaluar ideologji e vlera perëndimore, përmes të cilave ata i arrijnë synimet e tyre ekonomike, politike e kulturore.
Nuk do të gabonim nëse epokën postmoderne të globalizuar, ta perceptonim si sinonim i politikave shtypëse paraprake, të cilat sot vetëm formën e kanë ndryshuar, ndërsa qëllimi i shtypjes, nënshtrimit e sundimit mbi shtetet e varfra mbetet i njëjtë.
Në këtë kontekst, Samyel Huntigton kishte të drejtë kur shkruante se, “Atë që perëndimoret e shohin si integrim global të mirë,... joperëndimorët e denoncojnë si imperializëm perëndimor të pandershëm”.

Ndërsa në epokën para-industriale, mungesa e mjeteve tekniko-teknologjike, urbanizimit dhe industrializimit i detyronte kolonizatorët që pushtimi i territoreve të jetë parakushti kryesor dhe domosdoshmëria qenësore për shtrirjen e autoritetit mbi vendet e kolonizuara, sot në botën e globalizuar rrethanat kanë ndryshuar krejtësisht. Si rrjedhojë, pushtimi i territorit nuk e përbën premisën parësore për arritjen e qëllimeve imperialiste, nënshtruese e shfrytëzuese.
Meqenëse mjetet e kontrollit kanë ndryshuar, rrjedhimisht kanë ndryshuar edhe metodat e shtypjes. Madje këto metoda të reja janë shumë më efikase për shtypjen e popujve, nëse i krahasojmë me ato që ishin para tyre. Tashmë perëndimorët e kanë kuptuar se tjetërsimi i vlerave kombëtare, religjioze e morale duhet bërë gradualisht, me qëllim që nënshtrimi i popujve të jetë latent dhe permanent, për t’u pranuar më vonë si i mirëqenë dhe i natyrshëm.

Jemi të detyruar të pajtohemi me tezën e Marksit, se kapitali i lartë ekonomik, një ditë përfundimisht do ta përmbysë sistemin kapitalist. Simptomat e para fillimisht do të shfaqen në vendet ku kapitali është më lartë, si Amerikë, Kinë, Gjermani e Japoni, për të reflektuar më vonë në dimensionin global në përgjithësi. Aty ku kapitali është më i theksuar pasojat do të jenë më të mëdha, mbase duke u bazuar në krizën ekonomike të viteve ’30-a, të cilën Amerika e tejkalon duke ngadhënjyer, mund të kemi përsëritje të historisë së krizës.

Parahistoria në histori

Na flasin për epokën moderne! Për ç’epokë moderne e kanë fjalën!? Epokë në të cilën janë përfshirë të gjitha vendet e botës apo vetëm ato të industrializuara!?

Nëse modernizimi erdhi si produkt i industrializimit, ky i fundit u mundësua nga kolonizimi dhe eksploatimi i vendeve joperëndimore: Amerikë, Azi e Afrikë, gjë që e
e bëri të mundur modernizimin perëndimor mbi kurrizin e po këtyre vendeve, ndërkaq historia perëndimore na mëson ndryshe.
Ç’histori e shëmtuar na është servuar, të cilën verbërisht dhe fare pa e seleksionuar kemi absorbuar!

Së këndejmi, Akademitë e Shkencave, Universitetet dhe Shkollat për të shënuar, kujtuar e rrëfyer mbi gjendjen e mjeruar të popujve të lashtë, gjithnjë marrim shembuj nga parahistoria e largët, duke harruar se parahistorinë e kemi në historinë tonë. Atë e gjejmë në Afrikë, vende të Azisë e Amerikës Latine dhe në disa pjesë të Ballkanit.
Duke qenë se një pjesë e madhe e botës është duke jetuar sikurse në parahistori, dhe atë si pasojë e politikave shtypëse të perëndimorëve dhe atyre të korruptuara e të shantazhuara vendore, ne për të përshkruar mjerimin dhe vuajtjet e njerëzve, nuk kemi nevojë të marrim shembuj nga historia e kaluar, por nga e tashmja parahistorike.

Në kohën kur njerëzit vdesin urie, Amerika shtet që në nivel botëror shënon rreth 6% të popullsisë, ka të përqendruar 50% të pasurisë botërore. Ndërkaq për vitin 2010 kongresi amerikan ka miratuar buxhetin ushtarak të ShBA-së që kap një shifrën marramendëse, prej 636 miliardë dollarësh. Shteti amerikan posedon 10.000 bomba atomike, të cilat i përdor si kërcënim për shtetet konkurrente, ndërsa në anën tjetër është mbështjellur me petkun e humanitetit dhe bamirësisë.
S’do mend se këto statistika janë tejet disproporcionale dhe shqetësuese për të ardhmen e shoqërisë bashkëkohore, të cilat një ditë do ta kërcënojnë seriozisht paqen botërore.

Gjithë ketë që e thamë deri më tani, komunistët s’do mend se e shohin si pretekst për ta paraqitur alternativën e tyre si të vetmen të mundshme për të dalë nga kriza e kapitalizmit global. Por ja që logjika për ta kthyer sistemin socialist - komunist, me pretekstin se kapitalizmin e ka kapluar kriza globale, përveçse është një ëndërr e parealizueshme, vetëm përpjekjet për ta praktikuar atë, siç na dëshmon përvoja e hidhur, mund të qojnë në diktatura të ashpra me pasoja fatale për shoqëritë. Prandaj nga këto ide infantile, le të rrinë të qetë kapitalistët, sepse komunizmi nuk do të rikthehet kurrë, ngaqë asnjëherë nuk u ndërtua, dhe meqë nuk u ndërtua asnjëherë nuk do të rrënohet.

Megjithatë, këto parashikime, vlerësime e konstatime, sigurisht se nuk shkojnë në favor të asnjërit prej këtyre dy sistemeve, por të një sistemi të tretë, mes tyre, i cili përpiqet t’i shmang dhe eliminoj dobësitë e kapitalizmit - (tezës) dhe komunizmit – (antitezës) mbi të cilin do të ngriheshin virtytet e pastra morale dhe profesionale, të cilat domosdo kushtëzojnë prodhimin e sintezës.


Kontakti: http://www.muhametkrasniqi.blogspot.com/

Muhamet Krasniqi, student i Departamentit të Sociologjisë – UP

Friday, December 18, 2009

VËLLAZËRIA E KATËRFISHTË!

Vëllazëria mes njerëzve ndahet së paku në katër kategori. Ajo më e përgjithshmja tejkalon çdo barrierë që mund t’i paraqitet, si feja, kombi, gjuha, raca apo ndonjë dallim tjetër. Madje në këtë kontekst, vëllazëria tejkalon edhe gjininë.
Kalimi nga shkalla më e ulët e vëllazërisë – e qenies, tek më e larta – e gjakut, farefisit, përfaqëson një proces të ngritjes së kohezionit vëllazëror. Kategoria e parë është vëllazëria më e gjeneralizuar e mundshme, por njëkohësisht edhe më e përçara, ndara, johumanja, nënçmuara e përçmuara. Mbase pikërisht gjeneralizimi i kontribuon zbehjes së kohezionit vëllazëror.
Me të drejtë mund të pyes çdo njëri: ç’është me këtë lloj vëllazërie e cila njëkohësisht na qenka më e përgjithshmja dhe më e përçara!? - Është vëllazëria e qenies!
Vëllazëria e qenies në kohët më të hershme ishte më sublimja, e larta, ndërsa sot është e nivelit më të ulët. Ishte ashtu, atëherë, sepse ky tip vëllazërie në fillesat e saj përbënte vëllazërinë e katërfishtë njëkohësisht. Pjesëtarët e atij komuniteti ishin vëllezër për nga qenia, feja, etnia-kombi dhe gjaku – farefisi. Ndërkaq, nga momenti kur popullsia fillon të shënoj ngritje, duke u manifestuar me ndarje të familjeve bërthamë, krijimin e fiseve, ngjizjen e feve joprofetike, diversitet kulturash, krijimin e kombeve, rrethana të caktuara ekonomike, politike e ideologjike – ky tip vëllazërie nisë të degradohet gradualisht, duke e humbur përfundimisht efektin që e kishte. Shmangiet e ndarjet janë pritur, por jo deri në këtë shkallëzim që ka marrë përmasa tejet shqetësuese.
Etapë pas etape duke filluar nga e përgjithshmja, vëllazëria vjen duke e shtuar kohezionin, humanitetin, afërsinë dhe solidaritetin.

Klasifikimi i kategorive të vëllazërisë do të bëhet duke u bazuar e filluar nga parimi i shumicës, për të vazhduar tutje.

1. Vëllazëria e qenies

Kategoria e parë është vëllazëria e qenies. Që do të thotë se të gjithë njerëzit janë vëllezër pa asnjë dallim të vetëm.
Pasi që njeriu është i përbërë nga shpirti e trupi, dhe të gjithë njerëzit tjerë janë të së njëjtës trajtë, të gjithë ata duhet të konsiderohen vëllezër për nga qenia.
Në ketë kategori të gjithë njerëzit janë vëllezër, pa dallim feje, kombi, race, moshe apo dallim tjetër. Përcaktues i këtij tipi vëllazëror nuk ishte njeriu, por një qenie tjetër mbi te - Zoti. Zoti ka përcaktuar se njeriu duhet të përbehet nga shpirti dhe trupi, e që mendja do të jetë elementi kyç që do e dallojë nga qeniet tjera materiale. Megjithatë, duhet të kujtohet se kjo kategori është më e zbehta nga gjitha të tjerat.

Po të vlerësohej ky tip vëllazërie, paragjykimet, stereotipet, diskriminimet, konfliktet e luftërat, pa dyshim se do të ishin minore. Ndërsa nga çasti kur njeriu e mbivlerëson dhe i jep vetvetes atribute superiore në raport me të tjerët, fillon urrejtja për ata, me ç’rast bie efekti i vëllazërisë së qenies, që rezulton me përhapjen e racizmit, i cili vije si pasojë e paragjykimit e përgjithësimit, dhe manifestohet me diskriminim e shtypje.

2. Vëllazëria fetare

Kategoria e dytë është vëllazëria për nga feja. Kalimi nga vëllazëria e qenies, tek ajo e fesë shënon një ngritje vëllazërore, megjithëse ende të një niveli jo të lartë. Këtë e pamundësojnë nacionalizmi e ideologjia.
Në këtë kategori vëllezërish, që të gjithë pjesëtarët e një feje të caktuar, janë vëllezër për nga ajo fe të cilës i përkasin, pavarësisht kombit, racës, ideologjisë, rrymave politike etj. Një shqiptar mysliman është vëlla për nga feja me një arab apo turk mysliman. Siç është edhe një shqiptar katolik vëlla i një katoliku amerikan apo gjermani katolik. Në këtë kategori thyhen kufijtë nacional-kombëtar, vëllazëria tejkalon kornizat kombëtare, por, sigurisht jo në të gjitha rastet, kushtet e rrethanat.

3. Vëllazëria kombëtare

Kategoria e tretë, ka të bëjë me vëllazërinë kombëtare, e cila zhvillohet mes pjesëtarëve të një kombi pa dallim feje a krahine. Të gjithë pjesëtarët e një etnie-kombi me përkatësi të ndryshme konfesionale, krahinore e regjionale janë vëllezër për nga kombi. I bazuar në etninë, gjuhën dhe kulturën e përbashkët – kombi është një bashkësi e vetëdijshme kulturore historike.
Që të gjithë shqiptarët mysliman janë vëllezër për nga kombi me shqiptarët katolik, ortodoks apo protestant. Kurrsesi nuk duhet të lejohet që feja të bëhet pengesë për vëllazërinë kombëtare, e as anasjelltas.
Ndërsa tek feja, nacionalizmi dhe ideologjia ishin pengesë për kohezionin vëllazëror, tek vëllazëria kombëtare ngjanë e kundërta, feja, apo më saktë interpretimi bukfal i saj, bëhet pengesë. Sidoqoftë në të dyja rastet, feja dhe kombi nuk janë pengesë e patejkalueshme për njëra tjetrën. E as nuk e përjashtojnë njëra tjetrën, siç mund të mendojë dikush.
Përkundrazi, feja dhe kombi janë dy anë të së njëjtës medalje, të pandashme dhe plotësuese për njëra tjetrën.

Pyetjes se një shqiptari nacionalist drejtuar një shqiptari religjioz, se a jeni shqiptar apo mysliman ose katolik, duhet t’i përgjigjemi duke shtruar pyetje: ju vëlla, jeni (ta zëmë) 20 vjeçar apo jeni mashkull? Një person domosdoshmërish e ka një moshë dhe gjini të caktuar. Ndërsa mosha dhe gjinia janë dy komponentë të domosdoshme që e përbejnë njeriun, feja dhe kombi shërbejnë si dy entitete që e formësojnë personalitetin dhe karakterin e tij.Prandaj pyetja a jeni shqiptar apo mysliman, katolik, ortodoks është ekuivalente me pyetjen, a i keni 20 vjet, apo i përkisni gjinisë mashkullore!
Ndërkohë, derisa një nacionalist mund të propozojë shuarjen e feve, me pretekstin se ato mund të jenë pengesë për kohezionin vëllazëror të kombeve, një religjioz, në anën tjetër, mund të propozoj shembjen e kombeve, me pretekstin se ato janë pengesë për ta realizuar vëllazërinë fetare. Këtu domosdo duhet të nxirret sinteza hegeliane.

Kalimin nga vëllazëria e fesë tek ajo e kombit, Platoni mbase do ta quante lëvizje nga bota e dukshme në atë të kuptueshme. Megjithëse në këtë rast, jo domosdoshmërish është kështu.

4. Vëllazëria e gjakut

Vëllazëria e gjakut (nga familja e ngushtë, tek ajo më e gjerë) është kategoria e katërt vëllazërore. Në kontekstin e përgjithshëm, më e larta e mundshme. Janë disa faktorë që e bëjnë këtë tip vëllazërie të radhitet në nivelin më të lartë. Ata janë: faktori biologjik, farefisnor, emocional e ambiental.
Kjo kategori është më e larta e mundshme, ngase e vetmja e ka mundësinë të ngërthejë vëllazërinë e katërfishtë.


Muhamet Krasniqi
Student i Departamentit
të Sociologjisë – UP

Wednesday, October 28, 2009

PAMUNDËSIA E KOZMOPOLITIZMIT...!

Nëse ende ekzistojnë idealistë që përpiqen të reflektojnë mbi ndërtimin e një sistemi kozmopolit – ideologji kjo që pretendon t’i shuajë ndjenjat kombëtare, duke synuar arritjen e një shoqërie që do t’i kapërcente kufijtë shtetërorë, atëherë eksponentët e saj duhet të mendojnë që së pari të bashkohen kombet e ndara padrejtësisht, për të vazhduar më tutje. Ky do të ishte parakushti kryesor, që do t’i shërbente realizimit të kozmopolitizmit. Por, pasi që historia ka dokumentuar, e tashmja vërteton ndërsa e ardhmja është jo shpresëdhënëse se kozmopolitizmi për të mos thënë një teori utopike e parealizueshme, është tejet vështirë për t’u arritur, duke u bazuar në faktin se që të gjitha ato sisteme e ideologji deri në ditët e sotme si: skllavopronaria, feudalizmi, kapitalizmi, socialdemokracia, socializmi, përpjekja drejt komunizmit e liberalizmi - kanë dëshmuar dhe po dëshmojnë se asnjëherë nuk do të mund të arrihet kozmopolitizmi (edhe nëse ky nuk ka qenë/është ideal i asnjërit prej tyre), atëherë medoemos duhet të synohet bashkimi i kombeve me prejardhje, gjuhë dhe kulturë të përbashkët, siç është rasti i shqiptarëve të ndarë ende në dy shtete dhe disa krahina, dhe shembulli konkret i bashkimit të Gjermanisë perëndimore me atë lindore, të cilin ne duhet ndjekur. Të cilën e ndau ideologjia, por e bashkoi kultura.

Përveç dobive ekonomike, sociale e sigurie që do të sillte bashkimi kombëtar, njëkohësisht ai sjell me vete edhe një dobi qenësore, e cila ka të bëjë me humanizmin e solidaritetin e ndërsjellë mes vëllezërve të një gjaku me kulturë e prejardhje të përbashkët.
Kjo dobi ka të bëjë me unitetin e shqiptarëve, vëllazërinë mes tyre dhe solidaritetin e pashkëputshëm, i cili do të bënte të mundur shuarjen e një konflikti eventual në rajon, fillimisht ndërmjet shqiptarëve dhe kombeve përreth, më pastaj, pas një kohe mbase më të gjatë, edhe ndërmjet shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë, edhe pse në rastin e fundit jo në përmasa të mëdha siç mund të ndodhë në rastin e parë, apo siç mund të presin armiqtë tanë. Por pse të lejojmë ne sot, që edhe ato përmasa hipotetikisht të vogla, të shfaqen nesër!?
Konfliktin eventual në të dy rastet e bëjnë të mundur disa faktorë: multietniciteti ka filluar t’i marrë këmbët, ndërsa që të formësohet më mirë, ka qenë e nevojshme të merren disa hapa që do ta mundësonin ruajtjen e qenies se tij, që sipas planprogramit të burokratëve ndërkombëtarë dhe atyre kombëtarë duhet të jenë konsistent e konsekuent. Ndër ta, si më relevant mund jenë: flamuri i Kosovës diametralisht i kundërt me atë të Shqipërisë, ndërsa ngjyrat e ngjashme me atë të Serbisë; himni pa tekst, si rrjedhojë pa histori; mohimi i trashëgimisë kulturore shqiptare, të cilin e mundëson projekti famëkeq i eksterritorialitetit, me qëllim të balancimit të historisë së shqiptarëve dhe serbëve, për t’u arsyetuar shteti multietnik; decentralizimi në baza etnike; një element tjetër i rëndësishëm, prej tipareve qenësore të kombeve – gjuha, dhe një sërë faktorësh të tjerë.
Një person që nuk është i njohur me zhvillimet politike, sociale në Kosovë, me të drejtë mund të pyes, si mund të bëhet gjuha faktor i ndarjes mes shqiptarëve?
Gjuha aktualisht nuk është një tipar dallues mes shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë, por pasi që në Kosovë ka tendenca ta përftohet dialekti gegë, atëherë gjuha edhe mund të bëhet tipari dallues, që përfundimisht do t’i shërbente çimentimit të dikotomisë mes shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë. Nëse në të kaluarën pikërisht gjuha ishte elementi kyç i konstituimit të kombit shqiptar, si konstruksion i organizuar politik, ajo në të ardhmen mund të ketë rol dominues në ndarjen e shqiptarëve.

Nëse ndarja e vëllezërve është shkaku i shkëputjes së familjes së ngushtë, në bazë të cilës formohet familja e zgjeruar, e cila më pastaj ndahet në kushërinj e fise, atëherë domosdo edhe ndarja e shqiptarëve në dysh është një akt që do t’i shërbejë destabilizimit të kombeve përreth nesh dhe mbi ne. E metë tjetër e ndarjes është se ne shqiptarët e Kosovës shumë lehtë, pas një periudhe ndoshta jo edhe të gjatë, vëllezërit tanë nga Shqipëria, mund t’i konsiderojmë si “tjetri”, të huajë nga ajo që jemi “ne”, apo edhe më keq se kaq. Sigurisht se në këtë aspekt faktori ndërkombëtar dhe ai kombëtar, ky i fundit duke iu nënshtruar të parit, me apo pa vetëdije, janë duke kontribuar për krijimin e një destabilizimi të ri në vend dhe rajon.

Duke qenë se në botën demokratike funksionon parimi i shumicës, është tejet absurde që për pakicën, pjesa më e madhe e së cilës ka qenë shoqëri denigruese, shtypëse e shkatërruese, të sakrifikohet shumica. Pakicave duhet t’u jepen të gjitha të drejtat duke u bazuar në konventat ndërkombëtare, ama kurrsesi nuk duhet të bëhet dallim mes tyre, siç ngjan në Kosovë dhe rajon.
Në emër të multietnicitetit, politikanët tanë së bashku me ndërkombëtarët bëjnë krim mbi popullin shqiptar, i cili përbën mbi 95% të qytetarëve në Kosovë. Një shtet mund të jetë multietnik, vetëm atëherë kur në një njësi politike nuk e përbën shumicën asnjë prej entiteteve etnike.
Ndërsa krijimi i sa më shumë kombeve lë pas vete mundësi të mëdha armiqësie mes pjesëtarëve të kombeve të ndryshme, ngase secili prej tyre krijon kultura që ndryshojnë prej të tjerëve, në anën tjetër arritja e bashkimit të kombeve me gjak, gjuhë dhe kulturë të përbashkët i shërben eliminimit të mundshëm konfliktuoz mes kombeve.

Kozmopolitizmi është një ideologji tipike iluzioniste e llojit të komunizmit. Eksponentët e saj nuk i posedojnë mekanizmat mbrojtës që do të mundësonin realizimin e ideologjisë në fjalë. Prandaj cilësimi i kozmopolitizmit si utopi nuk do të ishte marrëzi. Këtë konkludim fuqishëm e mbështesin faktet e deritanishme.
Është naivitet të mendohet se kombi-shtet qytetar amerikan mund të jetë paradigmë për shqiptarët. Assesi s’mund të jetë, ngase shteti amerikan është një shkrirje e etnive të ndryshme, që e bën atë shtet qytetar.
Ndërsa ne shqiptarët jemi autoktonë në trevat tona, amerikanët janë një komb artificial, i formuar në bazë të ndjenjës së fatit të përbashkët, të zbritur nga të gjitha kontinentet e botës, madje duke i eksploatuar, shfrytëzuar në mënyrën më mizore banorët indigjen. Në atë shtet nuk mund të ketë solidaritet, dashuri e humanitet të mirëfilltë mes njerëzve. Edhe nëse janë dhënë shenja solidariteti, ato sigurisht janë artificiale, mekanike të bazuara në interesin material reciprok. Po të shkëputet interesi material, edhe solidaritetin do ta prijë i njëjti fat!
Pikërisht për faktin se Amerika nuk ka një kohezion të brendshëm shoqëror, krijon një kapital të lartë ekonomik për ta ruajtur kohezion artificial, i cili tek të tjerët paraqitet si real.


Muhamet Krasniqi
Student i Departamentit
të Sociologjisë – UP

Monday, June 8, 2009

ALEGORIA E SHKALLËS KOMUNISTE!

ALEGORIA E SHKALLËS KOMUNISTE!

Komunizmi në teori është një ideologji pak më shumë se relativisht e arsyeshme (abstrahojmë idenë mbi Zotin), por në përpjekje për t’u aplikuar, qartazi paraqitet si një utopi tipike, për më keq, një sistem tronditës dhe mizor për shoqërinë.

Karl Marks dhe Frederik Engels, ishin ideatorë të komunizmit.
Në vitin 1847 - 1848, në Londër, u mblodhën komunistët e kombësive të ndryshme, dhe hartuan “Manifestin e Partisë Komuniste”.
Ideal i komunizmit është barazia. Marksi theksonte se ajo mund të realizohet në një stad të lartë të zhvillimit shoqëror, që do të njihej si komunizëm. Ishte Marksi, ai që shtroi idenë e një shoqërie pa klasa, e cila, sipas tij, do të ndalonte shfrytëzimin e njeriut nga njeriu.
Gjithashtu Marksi e mendonte një botë të bashkuar, internacionale, pa shtete - kombe, pa klasa, pa parlament e qeveri, pa ushtri e polici, dhe pa asnjë autoritet të vetëm. E gjithë kjo, sipas tij, do të bëhej e mundur kur shoqëria do të arrinte një nivel të lartë të dijes. Edhe pse nivelin e lartë të dijes asnjëherë nuk e precizonte, në fakt, ai, pothuajse asgjë nuk precizonte, madje shumë teoricienë social janë të mendimit se idetë e Marksit mund të interpretohen në mënyra të ndryshme, jo rrallë herë duke u shoqëruar edhe me kontradikta.
Në manifestin komunist nënvizohet se, “për dallim nga revolucionet tjera që janë realizuar nga pakica për interesat e pakicës, Revolucioni i Proletariatit do të realizohet nga shumica për interesin e të gjithëve”. Marksi gjithnjë theksonte se lufta klasore është burim i të gjitha ndryshimeve shoqërore.

Përkundër Marksit, që shtetin e shikonte si të panevojshëm, Hobsi (1588-1679) filozof dhe mendimtar me ndikim, mendonte se “një botë pa shtet është luftë e të gjithëve kundër të gjithëve”. Kjo thënie e Hobsit, është shumë e saktë, do të mbetet gjithnjë aktuale, duke i përgënjeshtruar idetë utopiste të komunistëve.
Marksi nuk e ka menduar se për t’u realizuar maksima e tij, “Secili sipas aftësive, secili sipas nevojave” do të duhej të ekzistonte një mekanizëm institucional i shoqëruar me autoritet, i cili, do të mundësonte shpërndarjen e të mirave materiale për popullatën! Në të kundërtën, në shoqëri do të rishfaqej anarkia!

Megjithëse lufta klasore mund të sjell ndryshime, duhet theksuar se jo gjithë herë ato ndryshime rezultojnë me progresin e prosperitetin. Përkundrazi, historia ka dëshmuar se përpjekja për instalimin e komunizmit, e ka kthyer shoqërinë në regres, dhe ka sjellë luftëra të përgjakshme. Vetëm në ish Bashkimin Sovjetik, sistemi socialist - komunist, në krye të cilit qëndronte njëri prej diktatorëve më të mëdhenj në tërë historinë e njerëzimit - Stalini, - vrau mbi 20 milionë njerëz të pafajshëm. Ndërsa sipas disa statistikave jo zyrtare, regjimi totalitar i komunizmit, në gjithë botën, ka lënë pas vete afro 100 milionë të vdekur.

Për të mos vazhduar më tutje, idetë e fantazistit Karl Marks, do t’i parafrazoj në një shembull, i cili, në mënyrë metaforike tregon se ku mund të na shpjerë përpjekja për ta instaluar ideologjinë komuniste.
Alegoria e shkallës!
Përpjekja e një shoqërie të caktuar për ta aplikuar komunizmin, është njësoj sikurse shembulli i një personi që perceptohet si inteligjent nga shoqëria, (në fakt është një gënjeshtar i pandërgjegjshëm) - i cili iu rekomandon qytetarëve t’ia mësyjnë hënës me një shkallë druri, me pretekstin se vetëm atje do të realizohen dëshirat dhe idealet e tyre; të gjithë do të jenë të barabartë e të lumtur. Dhe iu thotë, se cili prej jush ballafaqohet me vështirësitë që do t’i paraqiten dhe me çdo kusht i anashkalon ato, ai do të shpallet revolucionar i devotshëm . Dhe çfarë ngjan pastaj! Fillojnë njerëzit e shkretë, të paditur, t’i demonstrojnë rekomandimet e "inteligjentit". Duke u përpjekur për të ndërtuar shkallën, e duke u ngjitur lartë, ata ballafaqohen me vështirësi të mëdha, bëhen rivalë mes vete, shpeshherë edhe ujk për njëri-tjetrin, - vetëm e vetëm për të arritur atje ku u premtoi "inteligjenti". Sa e bëjnë një punë relativisht të mirë, e lënë atë, për ta vazhduar të nesërmen,... kur qe!, të nesërmen shohin se gjysma e ndërtimit të shkallës është rrënuar nga një stuhi që kishte mbretëruar natën e vonë. Më pas, vazhdojnë me të njëjtin ritëm, dhe me të njëjtat probleme jo, por, pothuajse me dyfishin e tyre,... edhe me tutje vazhdojnë acarimet mes tyre, si rrjedhojë, dikush nga shkalla bie poshtë, të tjerë i nënshtrohen një autoriteti dhe veprojnë atë që iu kërkohet, dikush vritet për shkak mosnënshtrimi...
Ndërkohë, qytetarëve iu shkrep diç në kokë,... kuptojnë se personi i cili identifikohej si "inteligjent" nuk ishte tjetër veçse një mashtrues, i cili, për qëllime personale, të panjohura për masën, tentonte t’i bëjë qytetarët t’i binden atij.
Më në fund, qytetarët e mashtruar, vetëdijesohen dhe heqin dorë nga përpjekjet për ndërtimin e shkallës, për të cilën, mendonin se do t’i shpjerë në hënë...



Muhamet Krasniqi
Student i Departamentit
të Sociologjisë – UP